ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΝΟΡΑ

Η αντίδραση που προκάλεσε το Ένα κουκλόσπιτο στην πουριτανική κοινωνία της εποχής εκείνης ήταν αφάνταστη.  Ο Ίψεν κατηγορήθηκε τώρα επειδή αμφισβητούσε το  ηθικό και    νομικό κύρος της ιερότερης κοινωνικής καθιέρωσης:  του γάμου. 

Ακόμα και στη Γαλλία η αντίδραση δεν ήταν μικρότερη. Ο Μπερναρντίνι αναφέρει πως μια ηθοποιός θέλησε να παίξει τον ρόλο της Νόρα μονάχα με τον όρο ν’  αλλάξει ο συγγραφέας την τελευταία σκηνή του έργου του !  Η πράξη της Νόρα να εγκαταλείψει άντρα και παιδιά χωρίς  «λόγο»  ήταν τόσο ακατονόμαστη που η αγαθή ηθοποιός φοβήθηκε πως η δυσαρέσκεια του κοινού για την ηρωίδα θα είχε αντίκτυπο στην καλλιτεχνική της αξία και καταβολή. Κανείς δεν έβλεπε τον λόγο της πράξης της σαν αποχρώντα. Ένα κοινό σαν το γαλλικό που έβλεπε συχνά πάνω στο θέατρο γυναίκες και   μητέρες να εγκαταλείπουν τον άντρα τους και  τα παιδιά  τους για το χατίρι του εραστή τους, δε μπορούσε την εποχή εκείνη να δικαιολογήσει τη Νόρα που έκανε ό,τι έκανε από  μιαν ανώτερη συναίσθηση της ηθικής ευθύνης και  της αποστολής της ως γυναίκας και ως μητέρας. 

Κι όμως η πολεμική που έγινε στον συγγραφέα κι ο ανελέητος κατατρεγμός της ηρωίδας του είχαν ένα σημαντικό αποτέλεσμα καθώς έδωσε λαβή σε μια προσεχτικότερη και γονιμότερη συζήτηση για τον γάμο και τη θέση γενικά της γυναίκας μέσα στην κοινωνία,  συζήτηση που έθεσε τελικά τη Νορβηγία και τις Σκανδιναβικές χώρες επικεφαλής της αναμορφωτικής πρωτοπορίας της Ευρώπης. 

------------

Η κοινωνία του τέλους του 19ου αιώνα δεν κατάλαβε πως το ξεπόρτισμα της Νόρας, στο τέλος του έργου, δεν είναι λιποταξία ή ελαφρομυαλιά, μήτε ανήθικη ανταρσία. Είναι αιματηρή συνέπεια σ΄ ένα ιδανικό απαιτητικό. Αλλά ο χαρακτηρισμός της επιφάνειας είναι πάντα ευκολότερος από την ανάλυση σε βάθος. Ο Ίψεν χαρακτηρίστηκε «επαναστατημένος ατομιστής» στην περίπτωση του Σπιτιού της κούκλας επειδή αξίωνε περισσότερη ειλικρίνεια, περισσότερο σεβασμό για τους θεσμούς από εκείνους που δείχνονταν οι εξ επαγγέλματος υπέρμαχοί τους.